شیرآلات صنعتی کاربرد عمده ایی در صنایع مختلف دارند . انتخاب نوع مناسب شیرها، بستگی به شرایط عملیاتی مانند میزان فشار، دمای سیال و نوع ماده عبوری
دارد. در ذیل به بخشی از آنها اشاره می کنیم.
- صنایع نفت و گاز: برای کنترل جریان نفت خام ، گاز طبیعی و فرآورده‌های پالایشی از شیرهای دروازه‌ای، توپی و چک ولو استفاده میشود.
- صنایع پتروشیمی: به دلیل وجود مواد خورنده و شیمیایی ، از شیرهای دیافراگمی و سوزنی برای کنترل دقیق فرآیندهای شیمیایی استفاده میشود.
- سیستم‌های تامین آب و فاضلاب: شیرهای پروانه‌ای و چک ولو برای انتقال ، توزیع و تصفیه آب و جلوگیری از برگشت جریان کاربرد دارند.
- نیروگاه‌ها: برای کنترل جریان بخار و سیالات دما بالا ، از شیرهای فشارشکن و دروازه‌ای استفاده میشود.
- صنایع غذایی و دارویی: به دلیل نیاز به بهداشت بالا ، از شیرهای دیافراگمی و سوزنی در فرآیندهای تولید و توزیع استفاده میشود.
- سیستم‌های هیدرولیکی و پنوماتیکی: برای کنترل فشار و جریان روغن‌ها و گازهای فشرده، از شیرهای توپی و سوزنی استفاده میشود.
–شیر دروازه ایی ( Gate Valve ) :
شیر دروازه‌ای ( Gate Valve ) یکی از متداول‌ترین انواع شیرآلات صنعتی است که برای قطع و وصل جریان در خطوط لوله مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع شیر دارای یک دیسک یا صفحه
متحرک است که با حرکت عمودی، مسیر جریان را باز یا بسته میکند. به عبارتی دیگر در این نوع شیرآلات قسمتی از شیر که برای مسدود کردن مسیر جریان میباشد به صورت کشویی است و به
سمت بالا و پایین حرکت میکند. یکی از مهم‌ترین مزایای شیر دروازه‌ای، توانایی آن در باز شدن کامل مسیر سیال بدون ایجاد افت فشار قابل‌توجه است. این ویژگی باعث میشود که در
سیستم‌هایی که نیاز به عبور حجم زیادی از سیال دارند، به کار گرفته شود. این شیرها معمولا در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و تصفیه آب استفاده میشوند. البته، زمان طولانی برای باز و بسته
شدن و نیاز به فضای بیشتر از معایب این نوع شیر محسوب میشود.
–شیر توپی ( Ball Valve ) :
شیر توپی ( Ball Valve ) یکی از پرکاربردترین شیرآلات صنعتی است که از یک توپ چرخان درون بدنه خود برای کنترل جریان استفاده میکند. این توپ دارای یک سوراخ در مرکز خود است که با
چرخش ۹۰ درجه‌ای، مسیر عبور سیال را باز یا بسته میکند.یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شیر توپی، عملکرد سریع و آسان آن است. این شیرها معمولا در مواردی استفاده میشوند که نیاز به باز و
بسته شدن سریع جریان وجود دارد. علاوه بر این، طراحی ساده آنها باعث کاهش میزان نشتی و افزایش طول عمر شیر میشود. شیرهای توپی در صنایع نفت و گاز، تاسیسات آبی، سیستم‌های
هیدرولیک و صنایع شیمیایی به‌طور گسترده به کار گرفته میشوند.
–شیر سوزنی ( Needle Valve ) :
شیر سوزنی علاوه بر کنترل جریان جهت قطع یا وصل سیالات مایع و گازی مختلف نیز به کار می رود. نام شیر سوزنی از دیسک مخروطی بلند و نوک تیز آن گرفته شده است که جهت کنترل
دقیق جریان سیالات در یک نشیمنگاه (Seat) قرار می گیرد. موقعیت مجرابند سوزنی را میتوان توسط اکچویتور شیر تغییر داد و شیر را به وسیله آن باز یا بسته کرد. وظیفه اصلی شیر سوزنی
تنظیم جریان گازها و مایعات در فشار کم است.
–شیر پروانه ایی ( Butterfly Valve ) :
یکی از انواع شیرهای ربع گرد شیر پروانه ایی ( Butterfly Valve ) میباشد که در آن دیسک با چرخش 90 درجه ای مسیر عبوری جریان را کنترل یا باز و بسته خواهد کرد. سرعت باز و بسته شدن این
شیرها بالا میباشد افت فشار کمی را در خط لوله ایجاد میکند. از انواع این شیرها میتوان به شیر پروانه ای ویفری، شیر پروانه ای لاگ تایپ و شیر پروانه ای فلنجی اشاره کرد.
–شیر یکطرفه (Check Valve):
شیر یکطرفه (Check Valve) ، برای جلوگیری از برگشت جریان سیال در سیستم‌های لوله‌کشی به کار می‌رود. این شیر به‌طور خودکار و بدون نیاز به نیروی خارجی، مسیر عبور سیال را کنترل
میکند.یکی از مهم‌ترین مزایای شیر چک ولو، جلوگیری از جریان معکوس و حفاظت از تجهیزات حساس مانند پمپ‌ها و کمپرسورها است. این شیرها در تأسیسات آب و فاضلاب، صنایع شیمیایی
و سیستم‌های بخار کاربرد گسترده‌ای دارند. با این حال، در سیستم‌هایی که نیاز به تنظیم دقیق جریان وجود دارد، استفاده از این شیر توصیه نمی‌شود.
– شیر کروی ( Globe Valve ) :
شیر کروی( Globe Valve ) یکی از شیرآلات صنعتی میباشد که مناسب سرویس های کنترلی و تنظیم جریان میباشد. مجرابند یا پلاگ این شیر به شکل مخروطی استوانه ای کوتاه میباشد و با
نشستن روی سیت شیر، آب بندی به طور کامل انجام می دهد. این شیرها دلیل شکل خاصی که در داخل بدنه دارند باعث ایجاد افت فشار میشود. به علت همین افت فشار بهترین نوع شیر برای
کاربردهای کنترلی در جریان سیال شیرهای گلوب هستند . مسیر عبوری جریان سیال در شیرهای گلوب شبیه به حرف S است به شکلی که سیال از قسمت پایین سیت وارد و از قسمت بالای آن
خارج میشود.
–شیر سماوری ( Plug Valve ) :
شیر سماوری ( Plug Valve ) از نظر عملکرد مشابه شیر توپی دارای حرکت ربع گرد میباشند و به منظور قطع و وصل کامل جریان مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این تفاوت که مجرابند شیر
سماوری یک استوانه یا مخروط میباشد که داخل آن دارای تعدادی سوراخ میباشد.حجم سیالی که داخل مجرابند این شیر حبس میشود نسبت به شیر توپی کمتر میباشد و از این بابت یک مزیت
خواهد داشت. اما هزینه تعمیرات و نگهداری شیرهای سماوری بالا میباشد. پلاگ ولو ها برای سیالات با دما و فشار بالا بسیار کاربرد دارد.
این شیرآلات ارتفاع کمی دارند.اگرچه قیمت این شیرآلات صنعتی مناسب است اما هزینه تعمیرات آنها بسیار بالاست. این تجهیزات از نوع ربع گرد هستند و به سرعت باز و بسته میشوند.
–شیر فشارشکن:
شیر فشارشکن یکی از مهم‌ترین تجهیزات کنترلی در صنایع مختلف است که برای کاهش و تنظیم فشار سیالات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شیرها به‌طور خودکار فشار ورودی را کاهش داده
و فشار خروجی را در سطح مطلوب حفظ میکنند. استفاده از شیر فشارشکن در سیستم‌های لوله‌کشی، نقش مهمی در افزایش ایمنی و جلوگیری از آسیب به تجهیزات دارد. این شیرها در
تأسیسات آب، بخار، گاز و سیستم‌های هیدرولیک به‌کار گرفته میشوند. از مزایای این شیر میتوان به کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری و افزایش عمر مفید تجهیزات اشاره کرد. البته، نیاز به
تنظیمات دقیق و حساسیت نسبت به تغییرات جریان، از چالش‌های استفاده از این نوع شیر محسوب میشود.
–شیر کنترلی ( Control Valve ) :
شیر کنترلی ( Control Valve ) گروهی از شیرآلات صنعتی میباشند که وظیفه کنترل کردن پارامتر های فیزیکی سیال نظیر فشار، دما، جریان و سطح را بر عهده دارند.
کنترل ولو با کنترل و تنظیم جریان عبوری سیالی که از داخل شیر عبور میکند، پارامترهای مختلف فرآیند را تنظیم و کنترل خواهند کرد. این سیال میتواند گاز، بخار، آب یا یک محلول شیمیایی باشد.
این شیر بر خلاف سایر شیرآلات صنعتی که با عملگر های دستی بصورت فیزیکی جریان سیال را کنترل میکنند، این کار را توسط سیگنال های نیوماتیکی،جریانی و الکتریکی و بصورت اتوماتیکی
انجام میدهند.
–شیر اطمینان ( Safety Valve ) :
شیر اطمینان ( Safety Valve ) از شیر های صنعتی به شمار می آید که به منظور کاهش فشار سیال در خطوط فرآیندی و مخازن تحت فشار به کار می رود. از دلایل عمده ی استفاده از شیرهای
ایمنی، حفاظت از تجهیزات می باشد. با بالارفتن فشار، شیر اطمینان عمل کرده و فشار اضافی را تخلیه کرده و کاهش داده و از تجهیزات پایین دست محافظت شود.باید در نظر داشت که
شیرهای اطمینان یا ایمنی قابلیت کنترل و یا تحلیل فشار داخل سیستم را ندارد و صرفآ با کاهش فشار مخزن یا خط لوله باعث حفاظت سایر تجهیزات میشوند.
